Tomasz Sołtysik

Nauka i edukacja

Tomasz Sołtysik był postacią niezwykle istotną w historii polskiej edukacji oraz życia społecznego. Urodził się 12 grudnia 1847 roku w malowniczym Rymanowie, a swoje życie zakończył 11 sierpnia 1916 roku w Marienbadzie.

Był nie tylko nauczycielem i pedagogiem, ale także filologiem klasycznym, co podkreśla jego szeroką erudycję oraz zaangażowanie w rozwój nauczania języków starożytnych. Jako polityk, Sołtysik pełnił rolę radnego miasta Krakowa oraz był posłem do Rady Państwa, co świadczy o jego aktywności w sferze publicznej i dążeniu do poprawy warunków życia społeczności lokalnej.

Jego działalność społeczna oraz wpływ na edukację wywarły długotrwały ślad, czyniąc go osobą godną pamięci i uznania.

Życiorys

Tomasz Sołtysik urodził się 12 grudnia 1847 roku w Rymanowie. W latach 1859-1866 kształcił się w gimnazjum w Przemyślu, gdzie 31 lipca 1866 zdał egzamin dojrzałości. Po rocznej nauce w Instytucie Teologicznym, podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego, specjalizując się w filologii, które ukończył w 1871 roku. Od 1 września 1872 rozpoczął pracę jako nauczyciel.

Rok szkolny 1872/1873 spędził jako zastępca nauczyciela w Gimnazjum Akademickim we Lwowie. W szkolnym roku 1875/1876 również zajmował stanowisko zastępcy nauczyciela w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie. Zdał egzamin zawodowy 15 lutego 1878 roku, a 23 czerwca tego samego roku został mianowany nauczycielem rzeczywistym. Krótkotrwale uczył w Gimnazjum w Kołomyi, jednak już 21 czerwca 1879 roku przeniesiono go do C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa, gdzie prowadził lekcje języka łacińskiego oraz greckiego.

Dnia 20 października 1895 roku objął stanowisko dyrektora C. K. Gimnazjum w Krakowie-Podgórzu. Otrzymał VI rangę w zawodzie 8 grudnia 1902 roku. W 1899 roku został także dyrektorem III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego w Krakowie, które prowadził aż do końca swojego życia. Zdobył tytuł c. k. radcy szkolnego 30 listopada 1898 roku, a w 1899 roku także tytuł c. k. radcy rządu, sprawując nadzór nad siedmioma prywatnymi szkołami średnimi w Krakowie.

Podczas I wojny światowej, kiedy budynek III Gimnazjum został przekształcony w szpital wojskowy, Sołtysik podjął działania, które umożliwiły kontynuację działalności szkoły w użyczonych pomieszczeniach Collegium Medicum. W 1884 roku był współzałożycielem Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, a w latach 1888-1894 pełnił rolę wiceprezesa. W styczniu 1902 roku został wybrany prezesem krakowskiego koła tegoż towarzystwa. Był aktywnym członkiem redakcji pisma TNSW i rocznika „Muzeum”, w którym publikował swoje prace.

W 1896 roku otrzymał tytuł honorowego członka TNSW, a w 1894 zasiadł w zarządzie Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, pełniąc przez wiele lat rolę członka i prezesa oddziału krakowskiego. Uczestniczył również w Kongresie Pedagogów Polskich we Lwowie. Jako przedstawiciel edukacji w regionie, pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego C. K. Rady Szkolnej Okręgowej w Podgórzu oraz był członkiem galicyjskiej C. K. Rady Szkolnej Krajowej, do której powoływano go wielokrotnie aż do śmierci.

W życiu publicznym Sołtysik brał aktywny udział w polityce; był członkiem rady miejskiej Podgórza oraz radnym miejskim w Krakowie. W 1901, 1905, 1911 roku został wybierany do rady miasta, a jego aktywność obejmowała m.in. sekcje związane z edukacją, wojskowością oraz dobroczynnością. Jako radca gminy miasta Krakowa funkcjonował do swojego ostatniego dnia. Polityka, w której uczestniczył, była ściśle związana z obozem demokratów. W styczniu 1902 roku został członkiem wydziału Towarzystwa Demokratycznego w Krakowie, a w latach 1903-1906 był zastępcą prezesa.

Dnia 24 października 1906 roku objął mandat krakowskiego posła do austriackiej Rady Państwa, wybranego w wyborach uzupełniających po Janie Rotterze. W lipcu 1916 roku, w celu poprawy zdrowia, udał się do uzdrowiska Marienbad, gdzie jednakże poważnie zachorował, umierając 11 sierpnia 1916. Jego ostatnie miejsce spoczynku to cmentarz Rakowicki, a pochówek miał miejsce 17 sierpnia 1916 roku.

Tomasz Sołtysik był mężem Józefy z domu Lassnigg (1851–1943), z którą miał czworo dzieci: dwie córki i dwóch synów. Dzieci to: Tomasz (1880–1961, doktor praw, naczelnik Wydziału Prokuratorii Generalnej w Krakowie), Maria (1882–1969, żona Romana Jabłońskiego, dyrektora II Państwowego Gimnazjum i Liceum im. św. Jacka w Krakowie), Józef (1885–1973, doktor medycyny, dyrektor szpitala w Wadowicach) oraz Aleksandra (1886–1971, kierownik Działu Kontroli Finansów Kasy Oszczędności w Krakowie).

Publikacje

Lista publikacji autorstwa Tomasza Sołtysika jest różnorodna i obejmuje wiele istotnych dzieł w dziedzinie języków klasycznych oraz edukacji. Oto niektóre z nich:

  • G. Sallyustusza Kryspa: 1. Wojna z Jogurtą, 2. Wojna z Katyliną (1889),
  • Cicero M.F.: Cztery mowy przeciw Katylinie (1889, 1892),
  • Homer: Iliada w skróceniu. Cz. I i II (1890, 1892),
  • Cicero M.F.: Mowa o naczelnej dowództwie Gn. Pompejusza (1890),
  • Gramatyka języka łacińskiego. Cz. 2: Składnia (1891, 1893, 1901, 1906, 1909, 1913, 1924 i późn., pierwotny autor: Zygmunt Samolewicz),
  • Przykłady do tłumaczenia z języka łacińskiego na polski i z polskiego na łaciński. Cz. 1 dla klasy pierwszej (1891),
  • Fiderer Edward: Gramatyka języka greckiego (1892),
  • Wskazówki przy ocenianiu lekcyi próbnych i popisowych (1904),
  • Wskazówki dla praktykantów zawodu nauczycielskiego. Zbiór pytań do oceny lekcyj,
  • Wskazówki dla praktykantów zawodu nauczycielskiego. Cz. 4: Zbiór pytań do oceny lekcji próbnych i popisowych (1915, 1921),
  • Sprawozdania szkolne C. K. III Gimnazjum w Krakowie z lat 1900-1916.

Dodatkowo, wśród artykułów wyróżniają się:

  • Spostrzeżenia i uwagi odnoszące się do nauki języków klasycznych (1885, „Muzeum”),
  • W sprawie utrakwistycznego ustroju szkół średnich (1887, „Muzeum”),
  • Nowe kierunki w nauce języków klasycznych (1888, „Dziennik Polski”),
  • Kilka słów o treści i układzie „Zwięzłej gramatyki łacińskiej dr. Z. Samolewicza” (1889, „Muzeum”),
  • Zakres i wykład gramatyki łacińskiej dla klas niższych (1889, „Muzeum”),
  • O projekcie dyrektora Trzaskowskiego gramatyki łacińskiej (1889, „Muzeum”),
  • W sprawie karności młodzieży szkolnej (1893, „Muzeum”),
  • O prywatnej lekturze uczniów (1895, „Muzeum”),
  • O trudnościach tamujących prawidłowy rozwój szkół średnich w kraju naszym (1896, „Muzeum”),
  • Oznaczenie i ograniczenie domowej pracy uczniów (1900, drugi autor referatu: Jan Lewicki),
  • Organizacja praktycznego kursu dla kandydatów stanu nauczycielskiego w Gimnazjum III w Krakowie (1905, „Muzeum”),
  • Reforma egzaminowania i klasyfikowania w szkołach średnich (1908, „Czas”),
  • Rewizja przepisów dla uczniów szkół średnich (1909),
  • Reforma egzaminu dojrzałości (1909, w: „Sprawozdanie III Konferencji Dyrektorów Szkół Średnich Galicyjskich”),
  • Egzamin w szkołach średnich (1909, „Czas”),
  • Jak należałoby unormować obowiązki dyrektora szkoły średniej pod względem administracyi zakładu (1913).

Odznaczenia

W historii Tomka Sołtysika znajdują się liczne odznaczenia, które przyznano mu za zasługi i osiągnięcia.

  • Order Korony Żelaznej III klasy, który został nadany w roku 1908,
  • Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych,
  • Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Alfred Toczek: Internetowy Polski Słownik Biograficzny. Tomasz Sołtysik. ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 23.03.2017 r.]
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Antoni Euzebiusz Balicki: † Tomasz Sołtysik (wspomnienie pośmiertne). W: Sprawozdanie trzydzieste czwarte Dyrekcyi C. K. Gimnazyum III. w Krakowie za rok szkolny 1916/17. Kraków: Fundusz Naukowy, 1917, s. 11-17.
  3. Zgon wybitnego pedagoga. „Nowości Illustrowane”. Nr 35, s. 8-9, 26.08.1916 r.
  4. Pogrzeb ś. p. Tomasza Sołtysika. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 409 z 16.08.1916 r.
  5. a b c d e f g † Tomasz Sołtysik. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 404 z 12.08.1916 r.
  6. a b c d e f g h i j k † Tomasz Sołtysik. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 408 z 15.08.1916 r.
  7. Kandydatury z Koła Inteligencyi. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 118 z 24.05.1905 r.
  8. Wybory z Koła Inteligencyi. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 153 z 04.04.1911 r.
  9. Nowa Rada m. Krakowa. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 157 z 06.04.1911 r.
  10. Z Rady szkolnej krajowej. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 413 z 21.09.1914 r.
  11. Kronika. Uczczenie ś. p. Tomasza Sołtysika. „Nowa Reforma”, s. 1, Nr 409 z 16.08.1916 r.
  12. Kronika. Koło krakowskie Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 15 z 21.01.1902 r.
  13. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 931.
  14. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 910.
  15. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 917.
  16. Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1916. Wiedeń: 1916, s. 89.
  17. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Podgórzu za rok szkolny 1899. Kraków: 1899, s. 70.
  18. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1880. Lwów: 1880, s. 20.
  19. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1880. Lwów: 1880, s. 18, 20.
  20. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1893. Lwów: 1893, s. 38.
  21. Najjaśniejszy Pan w Galicyi. W Krakowie. „Gazeta Lwowska”, s. 1, Nr 208 z 12.09.1900 r.

Pozostali ludzie w kategorii "Nauka i edukacja":

Isidor Isaac Rabi | Władysław Sołtysik | Franciszek Oberc

Oceń: Tomasz Sołtysik

★★★★★
Średnia ocena:4.75 Liczba ocen:23