Parafia św. Wawrzyńca w Rymanowie

---

Historia parafii

Dekret założeniowy miasta Rymanowa, który powstał 15 marca 1376 roku, został wydany przez kancelarię księcia Władysława Opolczyka w czasie jego wizyty w Sanoku. Dokument przyznano Mikołajowi, synowi Reimanna, późniejszemu wójtowi rymanowskiemu, w celu ustanowienia nowego miasta na terenach obecnie nieistniejących miejscowości Cisna oraz Ladzin, które miało nosić nazwę Władysławów (Ladislavia), co związane było z imieniem księcia. Jednakże z czasem nazwa ta została zmieniona, a miasto przyjęło nazwisko Reimannów, co spowodowało spolszczenie i utworzenie teraźniejszej nazwy Rymanów.

W 1412 roku parafię Rymanów założył Sobiesław z Oleśnicy Sienieński, który zainicjował budowę drewnianego kościoła. Historia tej społeczności parokrotnie była zakłócana przez bandytów z Beskidu, znanych jako „Latrunculi Beskidenses”. W XVI wieku Zbigniew Sienieński, ówczesny właściciel Rymanowa, oddał kościół arianom, którzy sprawowali w nim opiekę przez 22 lata, od roku 1565 aż do 1587. Po tym okresie nowy właściciel, Marcin Stadnicki, przywrócił świątynię katolikom.

Arianie, pełniąc swoją funkcję duszpasterską, umieścili w kościele pomniki ku czci swoich zmarłych. Szczególnie godny uwagi jest pomnik Jana Sienieńskiego, kasztelana halickiego, zmarłego w Słucku w 1580 roku, oraz jego żony Zofii z Paniowa, który wykonany w stylu renesansowym, ze względu na swoje znaczenie artystyczne, został przewieziony do kaplicy obecnego kościoła. W marmurze pomnika można znaleźć wyryty wiersz autorstwa Mikołaja Reja: „Na groby”.

Historia kościoła

Rymanowski kościół, będący przykładem stylu barokowego, został zrealizowany dzięki osobistym inwestycjom Józefa z Tenczyna Ossolińskiego w roku 1779. Dwanaście lat później, w 1788 roku, świątynia zyskała swoje formalne poświęcenie pod wezwaniem św. Wawrzyńca.

Historia kościoła nie była pozbawiona tragicznych momentów. W 1839 roku budowla została pochłonięta przez pożar, lecz już w 1841 roku przystąpiono do jej odbudowy. Kolejne zniszczenia miały miejsce w czasie I wojny światowej, kiedy to uszkodzone zostały zarówno mury, jak i dach sygnaturki. Druga wojna światowa przyniosła kolejne straty – we wrześniu 1944 roku kościół doznał poważnych uszkodzeń, w tym spalił się dach oraz część sklepienia.

Po zakończeniu wojny, świątynia została poddana odbudowie, a w 1964 roku jej wnętrze zostało wymalowane przez artystę Stanisława Szmuca z Krakowa. W latach 1967-70 konserwacji ołtarzy dokonał Adam Rachtan, również z Krakowa.

W głównym ołtarzu można podziwiać obraz Matki Boskiej Bolesnej, namalowany na desce. Jego historia sięga czasów króla Władysława Jagiełły, który według akt archiwalnych przekazał go kościołowi. W 1745 roku biskup Sierakowski określił ten obraz jako „łaskami słynący”, a później, w 1902 roku, biskup Pelczar go koronował.

9 września 2004 roku miała miejsce kolejna tragedia – wieża kościoła spłonęła w wyniku pożaru, który jednak nie zdołał przeniknąć do wnętrza. Dzięki szybkiej interwencji strażaków udało się uratować świątynię, a wieża została zrekonstruowana.

Warto również zwrócić uwagę na organy firmy Rieger z 1887 roku, które dysponują 24 głosami. W przedsionku kościoła znajdują się dwie figury św. Piotra i Pawła, pochodzące ze starszego kościoła i wykonane w stylu rokoko. W podziemiach można zobaczyć sarkofag z ciałem fundatora kościoła, Józefa Ossolińskiego. W bocznej wieży znajdują się dwa dzwony z XVII wieku, a w zakrystii przechowuje się dwa ornaty z fraków szambelańskich, co świadczy o dawnym bogactwie miejscowego mieszczaństwa.

Kalwaria rymanowska

Na wzniesieniu o wysokości 416 m n.p.m. znajduje się Kalwaria rymanowska. Jej wybudowanie datuje się na 1745 rok, a kaplica Grobu Pańskiego powstała w ramach podziękowania za powrót do zdrowia wojewody Ossolińskiego. Choć nabożeństwa odbywały się sporadycznie, z czasem uformował się zwyczaj odprawiania Drogi Krzyżowej w okresie wielkanocnym.

Potoccy, późniejsi właściciele Rymanowa, wznieśli stację Drogi Krzyżowej, która była zbudowana z cegły. Każda stacja była murowaną kapliczką osadzoną na solidnym kamiennym cokole, wieńczoną niewielkim krzyżem. Wnęki kapliczek zawierały płaskorzeźby scen Męki Pańskiej, stworzone w 1876 roku przez Zakład Meyera w Monachium.

Niestety, zarówno stacje Drogi Krzyżowej, jak i kaplica Grobu Pańskiego zostały zniszczone w 1944 roku, w wyniku walk o wyzwolenie miasta. Jednak dzięki staraniom ówczesnego proboszcza, ks. Franciszka Mroza, w 1981 roku Kalwaria została odbudowana. Pracami budowlanymi kierował Władysław Bolanowski z Posady Górnej, a figury drewniane wykonał Stanisław Trybała z Bogdanówki. U podnóża Krzyża XII Stacji umieszczono kamień z Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie.

Kalwaria stała się miejscem pielgrzymek, zyskując jeszcze większe znaczenie w dniach odpustu parafialnego, kiedy to 10 sierpnia 1983 roku poświęcał ją ks. biskup Ignacy Tokarczuk. Ponadto u podnóża Kalwarii znajduje się Grota Matki Bożej, która przyciąga jeszcze więcej odwiedzających.

Dziś, podobnie jak w przeszłości, po dróżkach kalwaryjskich wędrują pielgrzymi z różnych regionów, kontynuując tradycje modlitewne i pielgrzymkowe.

Ochronka św. Józefa

Ochronka św. Józefa to instytucja, która od lat działa na rzecz społeczności lokalnej, a jej prowadzenie leży w rękach Sióstr Służebniczek z Zakonu Najświętszej Maryi Panny. Siostry przybyły do Rymanowa z Starej Wsi pod koniec XIX wieku, a sam obiekt, w którym obecnie funkcjonuje placówka, został zbudowany w 1902 roku dzięki składkom mieszkańców oraz wsparciu rodziny hrabiów Potockich, a także dzięki funduszom Zgromadzenia.

Budynek jest murowany, parterowy z wyróżniająca się ozdobną fasadą, która na szczycie wieńczy krzyż. W przednim ogrodzie znajduje się pomnik błogosławionego Edmunda Bojanowskiego, założyciela Zgromadzenia, który został zaprojektowany przez siostrę Augustynę Marek ze Starej Wsi i wzniesiony w 2000 roku.

Siostry Służebniczki zawsze stawiały sobie za cel nie tylko opiekę nad dziećmi, ale także szeroką pomoc społeczną. W ciągu lat angażowały się w życie lokalnej społeczności, zajmując się dziećmi z rodzin ubogich, współpracując z młodzieżą w ramach Akcji Katolickiej oraz prowadząc kursy z zakresu kroju, szycia oraz haftu artystycznego.

Choć w latach 60. przedszkole zostało upaństwowione, siostry nie przerwały swojej działalności. W 1990 roku, po zmianach politycznych w Polsce, Zgromadzenie odzyskało budynek ochronki, w którym do dzisiaj funkcjonuje publiczne przedszkole, jedyne w Rymanowie.

---

Oceń: Parafia św. Wawrzyńca w Rymanowie

---