Zbigniew Kozar

---

Życiorys

Zbigniew Kozar urodził się w rodzinie Pawła Kozara i jego żony Heleny z domu Sosienka. W roku 1936 zakończył naukę w gimnazjum Jezuitów w Chyrowie, a następnie przeniósł się do Lwowa, gdzie rozpoczął studia na Akademii Medycyny Weterynaryjnej. Jako student miał zaszczyt uczestniczyć w zajęciach prowadzonych przez profesora Gustawa Poluszyńskiego, co stworzyło jego pierwsze zetknięcie z dziedziną parazytologii. Niestety, z powodu wybuchu działań wojennych musiał przerwać studia. Po przeniesieniu się do Lublina, kontynuował edukację na wydziale weterynaryjnym Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

W 1944 roku uzyskał dyplom lekarza weterynarii i pozostał na uczelni, gdzie pracował jako asystent w Katedrze Parazytologii, która była pod kierownictwem profesora Witolda Stefańskiego. W roku 1946 został powołany na etat w nowo powstałym Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdańsku.

W 1948 roku przedstawił swoją dysertację na temat wpływu wieku, diety i światła na odporność gołębi wobec Ascaridia columbae na Wydziale Weterynarii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, uzyskując tym samym stopień doktora. W Instytucie przez pewien czas zajmował stanowisko docenta, a później awansował na zastępcę profesora. W roku 1954 przedłożył swoją pracę habilitacyjną na temat znaczenia i wartości próby śródskórnej w diagnostyce toksoplazmozy, co umożliwiło mu objęcie stanowiska kierownika Zakładu Parazytologii w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej, które piastował przez pięć lat.

W 1959 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego i został mianowany kierownikiem Katedry Parazytologii i Chorób Inwazyjnych Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. W 1965 roku uczestniczył w II Kongresie Protozoologicznym w Londynie, a trzy lata później zdobył tytuł profesora zwyczajnego, co potwierdza jego znaczącą obecność w dziedzinie parazytologii.

Dorobek

Dorobek profesora Zbigniewa Kozara jest imponujący, obejmujący łącznie 379 publikacji. W skład tego dorobku wchodzi 68 artykułów naukowych, 10 monografii oraz podręczników, a także 143 prace naukowe, które zawierają wnioski z różnorodnych badań i doświadczeń, uzupełnione przez 158 artykułów i felietonów. Prace te można podzielić na cztery główne kierunki:

• Helmintologia medyczna i weterynaryjna, w ramach której badano ekstensywność zarażenia ludzi pasożytami układu pokarmowego, a także inwazyjność pierwotniaków jelitowych. Naukowiec skupiał się na patogenezie oraz doskonaleniu metod diagnostycznych, a także zainicjował działania na rzecz zwalczania inwazji pasożytniczych u dzieci,
• Toksoplazmoza, w badaniach tych profesor Kozar zaczął w 1950 roku, po uzyskaniu ze szczepu Toxoplasma gondii RH w praskim PIH. W następnym roku utworzył laboratorium diagnostyczne przy Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Zainicjował również rozległe badania dotyczące leczenia, immunologii oraz epidemiologii tej choroby, a rezultaty swoich działań zawarł w monografii „Toksoplazmoza”,
• Włośnica, w tym przypadku badania obejmowały epidemiologię, epizootiologię, metody leczenia oraz analizy zależności między żywicielem a włośniem krętym, w tym jego metabolizmem i zmianami w zainfekowanej tkance, a także ogólnym przebiegiem zjawisk odporności podczas inwazji,
• Immunologia parazytologiczna, gdzie profesor przeprowadzał kompleksowe badania reakcji immunologicznej organizmu na inwazje pasożytnicze. Obserwował na przykład zjawiska zarażenia Ascaridia columbae u gołębi oraz badał reakcje żywiciela na inwazję włośni w kontekście toksoplazmozy.

Członkostwo

Był jednym z współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego. W latach 1948-1956 pełnił rolę sekretarza tej organizacji, a przez kolejne dwa lata pełnił funkcję wiceprezesa. Od 1958 roku aż do swojej śmierci piastował stanowisko prezesa towarzystwa.

Jego wkład w rozwój parazytologii był nieoceniony. To właśnie on aktywnie wspierał utworzenie Międzynarodowej Komisji Włośnicowej w 1959 roku, a dwa lata później przyczynił się do powołania Światowej Federacji Parazytologów, w której od 1964 do końca życia służył jako wiceprezydent.

Był także członkiem wielu prestiżowych organizacji:

• Międzynarodowa Komisja Ekspertów dla Toksoplazmozy,
• Europejska Federacja Parazytologów,
• członek Honorowy Towarzystwa Helmintologów Radzieckich,
• Komitet Parazytologiczny PAN.

W 1953 roku zainicjował wydanie czasopisma Acta Parazytologica Polonica, które początkowo funkcjonowało jako agendy Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego, a później zostało przekazane Instytutowi Parazytologii PAN. W roku 1955 założył również Wiadomości Parazytologiczne i pełnił w nim funkcję redaktora naczelnego aż do 1971 roku.

---

Oceń: Zbigniew Kozar

---