Jakub Hanus, urodzony 24 lipca 1888 roku w Rymanowie, był znaczącą postacią w historii Polski. Jego życie, tragicznie zakończone w 1941 roku w Samarkandzie, odzwierciedla losy wielu Polaków tamtych czasów.
Honory wojskowe, które zdobył, obejmowały stopień kapitana rezerwy piechoty Wojska Polskiego. Jako podinspektor Policji Państwowej, Hanus zasłynął z zaangażowania w kwestie bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Życiorys
Jakub Hanus przyszedł na świat 24 lipca 1888 roku w Rymanowie, w rodzinie z majątkiem rolnym prowadzonym przez Józefa, jego ojca. W 1907 roku odbył zdanie egzaminu dojrzałości w C. K. Gimnazjum Męskim w Sanoku, w którym uczyli się także znane postacie, w tym m.in. Kazimierz Vetulani.
W trakcie I wojny światowej Jakub został powołany do c. i k. armii. Z dniem 1 lipca 1915 roku awansował na stopień podporucznika, a następnie w dniu 1 sierpnia 1917 roku na porucznika rezerwy piechoty. W latach 1915–1918 był związany z 30. pułkiem piechoty.
Po zakończeniu konfliktu zbrojnego, w wyniku dekretu Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego z 19 lutego 1919 roku, przyjęto go do Wojska Polskiego z dniem 1 stycznia 1918. Do tego awansu przyznano mu posiadany stopień porucznika z datą starszeństwa na 1 sierpnia 1917 roku. Tego samego dnia, 19 lutego 1919 roku, na mocy rozkazu płk. Stanisława Hallera, Sztabu Generalnego, został mianowany szefem komendy placu w Sanoku, a funkcję tę sprawował od 1 listopada 1918 roku. Później otrzymał awans na kapitana rezerwy piechoty, który nabył z dniem 1 czerwca 1919 roku. W latach 1923–1924 był oficerem rezerwowym 1. pułku Strzelców Podhalańskich w Nowym Sączu.
Jakub Hanus związał swoją karierę z Policją Państwową, stając się funkcjonariuszem w tym ciele. W roku 1926 był komendantem powiatowym PP w Nowym Sączu z tytułem komisarza, wchodząc w skład Okręgu VII Krakowskiego. W 1934 roku pełnił służbę w Oficerskiej Kadrze Okręgowej nr VI, utrzymując statut rezerwowego funkcjonariusza Policji Państwowej. W tym czasie był nadkomisarzem PP i został przeniesiony z Stanisławowa do Łucka. Od 24 czerwca 1938 roku, jako podinspektor, pełnił funkcję naczelnika Wydziału I Organizacyjno-Szkoleniowego Komendy Głównej PP, aż do wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939. Dodatkowo Janus zdołał ukończyć studia, uzyskując tytuł magistra i publikując w czasopiśmie branżowym „Przegląd Policyjny”.
Po niewywołanej wcześniej zgroźbie ze strony ZSRR, Jakub został aresztowany przez sowietów, a następnie osadzony w obozie jenieckim w Starobielsku. Wkrótce przewieziono go w głąb ZSRR, gdzie zmarł w 1941 roku w Samarkandzie.
Jakub Hanus był żonaty z Janiną Poplatek (1893–1974), z którą miał córkę, Marię (1923–2007), żonę Jana Ekiera, oraz matkę dwóch synów: Stanisława i Jakuba.
Ordery i odznaczenia
Jakub Hanus jest osobą, która została uhonorowana licznymi odznaczeniami, świadczącymi o jego zasługach i dokonaniach.
- srebrny krzyż zasługi (13 grudnia 1928),
- srebrny medal waleczności 1 klasy (Austro-Węgry, przed 1916),
- krzyż pamiątkowy mobilizacji 1912–1913 (Austro-Węgry, przed 1917).
Upamiętnienie
W ramach Apelu Poległych uczniów sanockiego gimnazjum, w publikacji z 1958 roku, Józef Stachowicz zaznaczył, iż Jakub Hanus zginął podczas II wojny światowej w nieznanym miejscu. Z biegiem lat, jego pamięć została symbolicznie uhonorowana na grobowcu żony i córki, umiejscowionym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera e-5-2).
W 1962 roku, Jakub Hanus pojawił się wśród innych wyróżnionych osobistości, które znalazły się na jednej z tablic Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej, usytuowanego na Cmentarzu Centralnym w Sanoku.
Przypisy
- Jakub Hanus. O administrowaniu i organizowaniu. „Przegląd Policyjny”. 4 (22), s. 288-294, lipiec 1939.
- Zmiany w policji w Małopolsce Wsch.. „Warszawski Dziennik Narodowy”. 232B, s. 2, 25.08.1936 r.
- Wykaz naczelników wydziałów Komendy Głównej Policji Państwowej w latach 1919–1939. policjapanstwowa.pl. [dostęp 22.10.2017 r.]
- Wykaz oficerów Policji Państwowej w roku 1934. policjapanstwowa.pl. [dostęp 22.10.2017 r.]
- Obsada personalna jednostek Policji Państwowej w roku 1926. policjapanstwowa.pl. [dostęp 22.10.2017 r.]
- Rocznik Oficerski 1924, s. 417.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 476.
- Rocznik Oficerski 1923, s. 377.
- Rocznik Oficerski 1924, s. 326.
- Rozkaz Naczelnego Dowództwa Wojsk Polskich o przydziale oficerów (841). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. 26, s. 654, 08.03.1919 r.
- Dekret Naczelnego Wodza Wojsk Polskich o przyjęciu do W.P. oficerów z b. armii austro-węgierskiej (838). „Dziennik Rozkazów Wojskowych”. 26, s. 646, 08.03.1919 r.
- Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 545.
- Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1917. Wiedeń: 1917, s. 424.
- Ranglisten des Kaiserlich und Königlichem Heeres 1918. Wiedeń: 1918, s. 233.
- Ranglisten des Kaiserlich und Königlichem Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 325.
- Ranglisten des Kaiserlich und Königlichen Heeres 1916. Wiedeń: 1916, s. 209.
- Kronika. Egzamin dojrzałości. „Gazeta Sanocka”, s. 3, 23.06.1907 r.
- Sprawozdanie Dyrektora C.K. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1906/1907. Sanok: 1907, s. 61, 78.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, s. 9, 951, 1123.
- CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1901/1902 (zespół 7, sygn. 29). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 328.
- Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 22.10.2017 r.]
- Cmentarz Stare Powązki: JANINA HANUSOWA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 23.10.2017 r.]
- Józef Stachowicz: W służbie ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 120.
- Jakub Hanus. O administrowaniu i organizowaniu. „Przegląd Policyjny”. 4 (22), s. 288, lipiec 1939.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Zdzisław Rajchel | Wiesław Nowotarski | Paweł Kindelski | Władysław Szepieniec | Bronisław Sapecki | Jan Ciałowicz | Władysław Białas | Zygmunt Łobaczewski-Wnuczek | Kazimierz ZiajkaOceń: Jakub Hanus