Zdzisław Rajchel

---

Życiorys

Urodziny Zdzisława Rajchela miały miejsce w rodzinie, gdzie jego ojciec, Ignacy, pełnił funkcję kontrolera w urzędzie pocztowym, a matką była Marianna z domu Kilar. W 1931 roku, Zdzisław zakończył swoją edukację, zdając egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku, gdzie w jego klasie uczyli się również m.in. Juliusz Katz-Suchy, Stanisław Kawski oraz Zbigniew Przystasz. W tym okresie aktywnie uczestniczył w działaniach Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.

Wkrótce po zakończeniu nauki, zdobył zatrudnienie jako sekretarz w Urzędzie Miejskim w Sanoku, gdzie przez długi czas mieszkał przy ulicy Juliusza Słowackiego 53. Jego rozwój wojskowy rozpoczął się 12 sierpnia 1931 roku, gdy podjął naukę w Wołyńskiej Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii, uczęszczając na Kurs VI. Ukończył go z wynikiem dostatecznym, plasując się na 55 miejscu spośród 69 uczestników. Po zakończeniu kursu, uzyskał stopień kaprala podchorążego.

W 1933 oraz 1934 roku, Zdzisław brał udział w praktykach i ćwiczeniach wojskowych w 24 pułku artylerii lekkiej z siedzibą w Jarosławiu. W 1935 roku awansował na stopień podporucznika, z datą starszeństwa przypisaną do 1 stycznia tegoż roku. Już w 1937 roku został przeniesiony z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów uzbrojenia, gdzie pracował w Biurze Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych. W czerwcu 1938 roku ukończył sześciotygodniowy kurs dla oficerów rezerwy w Szkole Uzbrojenia w Warszawie, zdobywając przy tym Państwową Odznakę Sportową.

Po wybuchu II wojny światowej, w wyniku kampanii wrześniowej oraz agresji ZSRR na Polskę, Zdzisław został aresztowany przez Sowietów. Jego losy potoczyły się tragicznie, gdyż trafiając na teren wschodnich obszarów II Rzeczypospolitej, znalazł się w obozie w Kozielsku. Tam znajomości tworzyli z nim inni żołnierze, w tym Zbigniew Przystasz, który opisał swoje wspomnienia o Zdzisławie w ocalonym pamiętniku. Znajdował się tam także Zygmunt Bezucha, którego los również był tragiczny; został on wysłany w jednym z pierwszych transportów wywózkowych.

W kwietniu 1940 roku, najprawdopodobniej 17 lub 19, Zdzisław został przetransportowany do Katynia, gdzie został stracony przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku, w oparciu o decyzję Biura Politycznego KC WKP(b) z dnia 5 marca 1940. Po wojnie, jego ciało zostało odnalezione na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu, gdzie ekshumowano je w 1943 roku, identyfikując je pod numerem 3751. Przy zwłokach odnaleziono takie przedmioty jak nieśmiertelnik, legitymacja urzędnika państwowego oraz inne dokumenty, co pozwoliło na potwierdzenie jego tożsamości.

Upamiętnienie

W dniu 21 czerwca 1958 roku, podczas szczególnego wydarzenia, jakim był „Jubileuszowy Zjazd Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku z okazji 70-lecia pierwszej Matury”, nazwisko Zdzisława Rajchla znalazło się w apelu poległych, który uhonorował tych, którzy oddali swoje życie w obronie Ojczyzny w latach 1939-1945. To niezwykle ważne moment, który został ukoronowany ustanowieniem tablicy pamiątkowej w budynku gimnazjum, poświęconej absolwentom, którzy zginęli lub zostali pomordowani.

Kolejnym krokiem w upamiętnieniu Zdzisława Rajchla było jego wspomnienie w 1962 roku, gdy jego imię znalazło się na tablicy Mauzoleum Ofiar II Wojny Światowej, znajdującym się obecnie na Cmentarzu Centralnym w Sanoku. To miejsce stało się znaczącym punktem dla pamięci o ofiarach wojennych.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej, Aleksander Szczygło, pośmiertnie awansował Zdzisława Rajchla do stopnia porucznika; ceremonia ta miała miejsce 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas oddania hołdu w ramach wydarzenia „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. To wyróżnienie jest świadectwem jego służby oraz poświęcenia.

W ramach akcji „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, 18 kwietnia 2009 roku, w Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zasadzono 21 Dębów Pamięci, z których jeden dedykowany był Zdzisławowi Rajchlowi. Zasadzania dokonał Wojciech Wydrzyński, prezes Towarzystwa Przyjaciół Sanoka i Ziemi Sanockiej. To piękny gest, który ma na celu uhonorowanie jego pamięci.

Jeszcze jeden Dąb Pamięci, w hołdzie Zdzisławowi Rajchlowi, został zasadzony 14 kwietnia 2012 roku przy cmentarzu rzymskokatolickim oraz parafii św. Wawrzyńca w jego rodzinnym mieście — Rymanowie. Te wydarzenia stanowią trwały ślad dla przyszłych pokoleń, aby pamiętać o bohaterach, którzy poświęcili się dla swojego kraju.

---

Oceń: Zdzisław Rajchel

---