Jan Ciałowicz

---

Życiorys

Jan Andrzej Ciałowicz przyszedł na świat 5 lutego 1895 roku w Rymanowie. Był jednym z ośmiorga dzieci Adolfa (1863–1919, leśniczy, zarządca dóbr) oraz Marii z domu Tomkiewicz (1875–1922). Do jego rodzeństwa należeli: Stanisław (ur. 1904), Kazimierz (1906–1944, oficer Wojska Polskiego, nauczyciel), Antoni (ur. 1897), a także Stefania, Maria, Helena oraz Tadeusz (1910–2004, oficer Wojska Polskiego). Rodzina Ciałowiczów mieszkała w Kalnicy, w domu, który kiedyś zajmował Wincenty Pol.

W roku 1913 Jan zdał egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w jego klasie uczyli się również m.in. Jan Kuźnar, Włodzimierz Mozołowski, Franciszek Prochaska, Klemens Remer oraz Michał Terlecki – wszyscy oni później zostali oficerami Wojska Polskiego. W sanockim gimnazjum Ciałowicz pełnił rolę sekretarza w kółku literacko-artystycznym, którego prezesem był Julian Krzyżanowski. W trakcie nauki w Sanoku, Ciałowicz z pasją rozwijał swoje zainteresowania związane z historią, literaturą oraz filozofią.

Od 1910 do 1913 roku był członkiem tajnej organizacji młodzieży niepodległościowej „Promień”. W sanockiej VII Drużynie Strzeleckiej, członkiem której został we wrześniu 1912 roku, pozostawał do 13 września 1914. Po ukończeniu matury, początkowo planował podjąć studia na akademii górniczej, lecz ostatecznie związał się z dziedziną agronomii (rolnictwo).

Jan odbył służbę w C. K. Armii jako jednoroczny ochotnik. Po wybuchu I wojny światowej, w sierpniu 1914 roku, dołączył do Legionu Wschodniego formowanego w Lwowie. Po rozwiązaniu tej jednostki, 13 września 1914 roku został wcielony do armii austriackiej oraz przydzielony do 30 pułku armat polowych. W 1914 roku stacjonował na ziemi węgierskiej. W kwietniu 1915 roku ukończył oficerską szkołę artylerii dla oficerów rezerwy, a w kolejnym miesiącu trafił na front rosyjski. Mianowany na stopień podporucznika z datą starszeństwa 1 sierpnia 1916 roku, w korpusie oficerów rezerwy artylerii polowej i górskiej. Jego pułk w 1916 roku został przemianowany na Pułk Armat Polowych Nr 24, a dwa lata później na Pułk Artylerii Polowej Nr 24. Do maja 1918 roku brał udział w działaniach na froncie rosyjskim oraz rumuńskim, a w 1918 roku awansował na porucznika. W armii austriackiej służył do 1 listopada 1918 roku.

Dnia 17 stycznia 1919 roku wstąpił do Wojska Polskiego, biorąc udział w wojnie polsko-ukraińskiej na obszarze Małopolski Wschodniej, walcząc w szeregach grupy płk. Minkiewicza, 4 Dywizji Piechoty oraz 10 Dywizji Piechoty dowodzonej przez gen. Żeligowskiego. We wrześniu 1919 roku, w imieniu Naczelnego Dowództwa WP, prowadził rokowania z Symonem Petlurą w Kamieńcu Podolskim. W konflcie z bolszewikami, Ciałowicz służył w 5 Lwowskim pułku artylerii polowej. 2 stycznia 1920 roku rozpoczął studia w Wojennej Szkole Sztabu Generalnego, a w połowie kwietnia 1920 roku został skierowany na front w celu odbycia praktyki sztabowej na froncie poleskim, przydzielony do dowództwa 9 Dywizji Piechoty pod generałem Władysławem Sikorskim.

Jan brał udział w walkach nad Dnieprem, a następnie w odwrocie na Polesiu, w rejonie Brześcia oraz Białej Podlaskiej. W sierpniu 1920 roku został kwatermistrzem w 5 Armii. 26 sierpnia 1920 roku objął stanowisko szefa sztabu 9 Dywizji Piechoty, w której szeregach walczył przeciw armii Budionnego na Wołyniu. Został awansowany na stopień kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku. W okresie od stycznia do września 1921 roku kontynuował naukę w Wyższej Szkole Wojennej, którą ukończył, uzyskując tytuł oficera Sztabu Generalnego oraz przydział na stanowisko szefa sztabu 9 DP w Siedlcach, zachowując jednocześnie status oficera nadetatowego 5 pułku artylerii polowej.

Na stanowisku szefa sztabu 9 DP pozostawał od 1921 do 1925 roku. 29 kwietnia 1924 roku ogłoszono jego przydział do Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie na stanowisko asystenta taktyki, jednak w czerwcu przydział ten anulowano. 1 grudnia 1924 roku awansowano go na stopień majora artylerii ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku. W październiku 1925 roku przeniesiono go do 9 pułku artylerii ciężkiej w Siedlcach na stanowisko dowódcy II dywizjonu. Natomiast 24 października 1926 roku został przeniesiony do kadry oficerów artylerii z przydziałem do Generalnego Inspektoratu Sił Zbrojnych na stanowisko oficera sztabu inspektora armii, generała dywizji Edwarda Śmigły-Rydza z siedzibą w Wilnie. W 1928 roku, służąc tamże, był oficerem nadetatowym 9 pułku artylerii ciężkiej. Od 1928 do 1932 pracował jako wykładowca taktyki artylerii w Wyższej Szkole Wojennej.

Od 2 kwietnia 1932 roku uczestniczył w pięciomiesięcznym II Kursie Doskonalącego Oficerów Artylerii w Szkole Strzelania Artylerii w Toruniu. Po ukończeniu kursu we wrześniu 1932 roku, został przeniesiony do 13 pułku artylerii lekkiej w Równem na stanowisko dowódcy I dywizjonu. 27 czerwca 1935 roku awansowany na stopień podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku, plasując się na 1. lokacie w korpusie oficerów artylerii. Niedługo potem był zastępcą dowódcy 13 pal w Równem. W maju 1937 roku został wyznaczony na stanowisko I oficera sztabu generała do prac artyleryjskich przy Generalnym Inspektorze Sił Zbrojnych, generała brygady Stanisława Millera. Pod względem dowodzenia praktykę odbył, kierując 5 Lwowskim pułkiem artylerii lekkiej. Według danych z marca 1939 roku, Jan Ciałowicz wciąż był oficerem w GISZ.

Jan Ciałowicz był osadnikiem wojskowym, posiadał 11-hektarową działkę osadniczą w Wierzchowie (powiat zdołbunowski). W latach 30. był prezesemTowarzystwa Wiedzy Wojskowej w Równem, a w Łucku działał jako członek zarządu i rady naukowej Wołyńskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W sierpniu 1939 roku objął stanowisko dowódcy artylerii dywizyjnej 5 Dywizji Piechoty, które zajmował również po wybuchu II wojny światowej podczas kampanii wrześniowej. W trakcie tej kampanii powierzono mu dowodzenie artylerią Odcinka „Wschód” Obrony Warszawy. Niestety, trafił do niewoli niemieckiej, a następnie został osadzony w Oflagu II C Woldenberg. Tam, w obozie, pełnił funkcję przewodniczącego Komisji Kulturalno-Oświatowej od 1942 do 1945 roku, gdzie nadawał jej kierunek prawicowy. Ponadto był szefem sztabu tajnej komórki ZWZ–AK, operującej na terenach okupowanych.

Jan Ciałowicz został awansowany na pułkownika i był autorem wielu prac naukowych, publikacji oraz artykułów w zakresie taktyki artylerii oraz historii wojskowości, które były także tłumaczone na języki niemiecki i rosyjski. Uzyskał także stopień naukowy doktora. Po 1945 roku, zajął się ochroną zabytków na Śląsku. Należał do „Klubu Woldenberczyków” przy Zarządzie Okręgowym ZBoWiD w Krakowie.

Ostatnie lata życia spędził na ul. Daszyńskiego w Krakowie, gdzie zmarł nagle 3 października 1967 roku. Został pochowany 7 października 1967 roku na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera T delta płd.-przedostatni). Jego żoną była Janina z domu Rolecka, która przyszła na świat 4 czerwca 1900 roku w Jaśle, a zmarła 10 grudnia 1966 roku w Krakowie. Mieli jednego syna, Andrzeja Jana, urodzonego 31 marca 1924 roku w Siedlcach, który przeszedł na wieczny spoczynek 17 stycznia 2016 roku.

Publikacje

Jan Ciałowicz to autor wielu cennych publikacji związanych z tematyką wojskową oraz artylerią. Oto niektóre z jego najważniejszych prac:

• manewr na Mozyrz i Kalinkowicze (1925),
• bibliografia wojny polsko-rosyjskiej 1918–1920, dołączona do książki „Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku” autorstwa Władysława Sikorskiego z 1928 roku,
• rozwój sprzętu artyleryjskiego 1914–1929 (1930),
• rola artylerii w nowoczesnej walce (1937),
• nowe idee obrony i artyleria (1939),
• artyleria w natarciu na pozycję umocnioną (1938),
• taktyka artylerii [w:] Wykłady dla słuchaczy Wyższej Szkoły Wojskowej (1930, 2 tomy).

Ordery i odznaczenia

Jan Ciałowicz był osobą o bogatej karierze wojskowej, która została doceniona licznymi odznaczeniami i medalami. Poniżej przedstawiamy wykaz jego wyróżnień:

• krzyż złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 188,
• krzyż srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 4512 (1921),
• Order Odrodzenia Polski,
• krzyż Walecznych (czterokrotnie),
• złoty krzyż zasługi (dwukrotnie: 10 listopada 1928, 26 czerwca 1947),
• odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych (12 maja 1936),
• kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, udekorowany 3 maja 1925, zgoda Prezydenta RP w 1925),
• medal Zwycięstwa („Médaille Interalliée”) (przed 1928),
• brązowy medal zasługi wojskowej na wstążce krzyża zasługi wojskowej (Austro-Węgry),
• złoty krzyż zasługi cywilnej z koroną na wstążce medalu waleczności (Austro-Węgry),
• złoty krzyż zasługi cywilnej na wstążce medalu waleczności (Austro-Węgry).

---

Oceń: Jan Ciałowicz

---